تهیه شده توسط گروه اوخوجان
| لطفاً قبل از خواندن توصیه‌ها، ۳ نکته زیر را بخوانید:
نکته ۱. این توصیه‌ها نباید باعث ترس کودکان شود. قبل از مطالعه این مطلب و تمرین توصیه‌های آن با کودکان، در نظر داشته باشید که هرگز این تمرین‌ها نباید موجب ایجاد ترس در کودکان شود؛ زیرا همین ایجاد ترس، علاوه بر آسیب‌های روحی، حتی ممکن است نتیجه معکوس نیز داشته باشد. نکته ۲. در همه حال با کودک خود مهربان و صمیمی باشید. صمیمیت شما با کودکتان و عشق و محبت بی‌قید و شرط شما به او باعث می‌شود که هر اتفاقی برایش افتاد، بدون ترس از قضاوت شما، فوراً به شما اطلاع دهد. |
| احتمالاً شما هم خبر دستگیری شخصی را شنیده‌اید که کودکان را می‌ربود و به آنها تجاوز می‌کرد و چهره و مصاحبه‌های وی با دستور مقام قضایی پخش شد. او برای ربودن کودکان از ترفندی ساده استفاده می‌کرده است، لباس مأمور شهرداری و ترساندن بچه‌ها. به عنوان گروه اوخوجان که در حوزه کودکان فعالیت می‌کند، وظیفه خود دانستیم تا توصیه‌های جامعی را منتشر کنیم. متأسفانه نتوانستیم منبعی کامل با توصیه‌های جامع بیابیم؛ اغلب منابع چندان جامع نبودند و هر منبع به توصیه‌هایی جسته و گریخته اکتفا کرده بود. سعی کردیم همه آن توصیه‌ها را در یک مطلب گردآوری کنیم. |
این توصیه‌ها را می‌توانید با کودکان بالای ۴ سال تمرین کنید.
۱. به کودکانتان بیاموزید که هیچ رازی را نباید از شما پنهان کنند.
یکی از شگردهای افراد کودک‌آزار این است که کودکان را با «به کسی نگو!» تهدید می‌کنند. بنابراین همیشه طوری رفتار کنید که کودکتان بدون ترس از قضاوت شما هر اتفاقی را که برایش می‌افتد در اولین فرصت با شما در میان بگذارد.
۲. هرگز نام کودک را روی وسایلش ننویسید.
نوشتن نام کودک روی وسایلش باعث می‌شود که افراد غریبه خطرناک، اسم او را بخوانند و صدا بزنند و با همین کار اعتماد کودک را تا حدود زیادی جلب کنند. به جای این کار می‌توانید شماره تلفن خود را بنویسید؛ به عنوان مثال: «اگر این کیف را پیدا کردید، با این شماره تماس بگیرید: *******0914».
۳. به کودکان بیاموزید و تمرین کنید تا فاصله ۲ متری با افراد غریبه را حفظ کنند.
به کودکان بیاموزید و با آنها تمرین کنید تا در صورتی که ضرورت دارد با فرد غریبه‌ای مکالمه کنند حداقل فاصله ۲ متری را حفظ کنند و اگر فرد غریبه به آنها نزدیک شد، فوراً دور شوند و به محلی امن و ترجیحا پرتردد بروند.
۴. فریاد زدن و کمک خواستن را با کودک خود تمرین کنید.
با کودک خود تمرین کنید که اگر فرد ناامنی سعی در کشاندن او داشت، بدون هیچ ترس و خجالتی با صدای بلند فریاد بزند و بگوید: «من این آقا/خانم را نمی‌شناسم»/ «من بونو تانیمیرام.»
مسئولیت اجتماعی: اگر کودکی چنین کمکی خواست، همه باید به کمک او بشتابیم و فوراً به پلیس یا والدین کودک اطلاع دهیم و ترجیحاً چند نفر تا آمدن پلیس یا والدین، آنجا بمانیم و نگذاریم آن شخص یا شخص دیگری (ممکن است همدست داشته باشد) آن کودک را از آن مکان دور کند.
۵. هرگز از دست غریبه‌ها چیزی نگیرند.
چه مواد خوراکی، چه اسباب‌بازی یا مواد بوکردنی مثل عطر و ادکلن. همان‌طور که می‌دانید یکی از شگردهای افراد کودک‌آزار بیهوش کردن کودکان است.
نکته مهم: بیایید فرهنگ‌سازی کنیم که اگر می‌خواهیم هدیه یا خوراکی‌ای را به کودکی بدهیم، قبل از آن حتما با والدین کودک هماهنگ کنیم و اجازه بگیریم.
۶. درخواست کمک یا «بیا بریم سگ نشونت بدم…»؛ کودک باید با قاطعیت نه بگوید.
یکی از شگردهای افراد کودک‌آزار درخواست کمک از کودک یا پیشنهاد نشان دادن چیزهای جالب به کودکان است که متأسفانه قربانیان زیادی را گرفته است. آزمایش‌های اجتماعی نشان می‌دهد که حتی کودکانی که در این مورد آموزش دیده‌اند نیز فریب می‌خورند؛ زیرا به خصوص پیشنهاد نشان دادن چیزهای جالب کنجکاوی کودک را برمی‌انگیزاند؛ بنابراین باید با کودکان در این مورد بیشتر صحبت و تمرین کنیم.
۷. تهدید و ترساندن کودکان
به کودکان بیاموزیم که هیچ فردی با هیچ لباسی حق تهدید یک کودک را ندارد. در همین مورد اخیر، بنا به گفته‌های فرد بازداشت شده، وی با لباس مأمور شهرداری کودکان را می‌ترسانده است و کودکانی که ترسیده بودند، به راحتی سوار موتورسیکلت او می‌شدند. همین نشان می‌دهد که هرگز نباید ترس را در وجود کودک نهادینه کنیم. این موقعیت را نیز باید با کودکان تمرین کرد.
نکته: والدینی که مدام به بهانه‌های تربیتی مختلف کودکان را می‌ترسانند یا تهدید می‌کنند، بدانند که کودک شما تنها از شما نخواهد ترسید، بلکه در برابر تهدیدهای افراد ناامن نیز بی‌دفاع خواهد شد و اگر هم اتفاقی برایش بیافتد، از ترس، آن را با شما در میان نخواهد گذاشت.
نکته: لطفا با حرف‌هایی مثل «بگذار حساب ببرد…» و «قورخولو باش سلامت اولار» کودکان را در برابر افراد ناامن بی‌دفاع نکنیم.
۸. تنها بودن کودک در خانه
اگر مجبور هستید که کودک خود را در خانه تنها بگذارید، باید به او بگویید و با او تمرین کنید که به هیچ عنوان در را برای هیچ کسی باز نکند و به هیچ عنوان نباید به کسی بگوید که در خانه تنها است.
۹. شماره تلفن‌های ضروری و نحوه تماس و مکالمه با هر یک را به کودکان بیاموزیم و تمرین کنیم.
شماره تلفن‌های والدین، پلیس، آتش‌نشانی را به کودکان بیاموزیم. موارد تماس با هر یک از شماره تلفن‌های پلیس (۱۱۰)، آتش‌نشانی (۱۲۵) و اورژانس (۱۱۵)، نحوه تماس و مکالمه را با آنها تمرین کنیم.
نکته: ممکن است کودکان وسوسه شوند که با این شماره تلفن‌ها تماس‌های شوخی و سرِ کاری بگیرند. می‌توانید به آنها چنین بگوییم که تماس‌های سر کاری با این شماره تلفن‌ها باعث مشغول شدن کارکنان این سازمان‌ها می‌شود و ممکن است در آن لحظه شخص یا کودک دیگری واقعا به کمک پلیس، آتش‌نشانی یا اورژانس احتیاج داشته باشد و آنها نتوانند به او کمک کنند.
۱۰. حرکت در جهت خلاف ماشین مزاحم
به کودکان بیاموزیم که اگر ماشینی قصد تعقیب آنها را دارد، بهترین کار حرکت در خلاف جهت ماشین مزاحم و دور شدن از آن ماشین‌ها است. در این حال و در همه حال، کودکان و نوجوانان باید از رفتن به کوچه‌ها و خیابان‌های خلوت اجتناب کنند.
۱۱. طلا و زیورآلات و اشیای قیمتی ممنوع
زیورآلات یا اشیای گران‌قیمت همراه کودکان، سارقین را به سمت آنها می‌کشاند. حتی اگر سارقی هیچ صدمه جسمی به کودک وارد نکند، کودک صدمه روحی شدیدی را تجربه خواهد کرد.
۱۲. آموزش شناسایی و تمییز افراد امن و مکان‌های امن از افراد و مکان‌های ناامن
اگر همه افراد را به عنوان افراد ناامن به کودکان معرفی کنیم، این کار خطرات را کاهش نخواهد داد، بلکه حتی ممکن است خطرات دیگری را به بار بیاورد. تصور کنید یک کودک از سوی فردی ناامن تحت تعقیب است و در این لحظه به والدین یا هر فرد امن دیگری دسترسی ندارد. باید به او مهارت شناسایی و تمییز امن‌ترین افراد را بیاموزیم. بهترین گزینه پلیس است؛ زیرا بزه‌کاران جرأت پوشیدن لباس پلیس ندارند. در صورت دسترسی نداشتن به پلیس، به مادرانی که همراه با فرزندشان هستند، اطلاع دهد (یا از آنها کمک بخواهد).
در مواقع بحرانی‌تر (مثلا اگر کسی او را تعقیب می‌کند یا در جایی گم شده است) کودک باید در کوتاه‌ترین زمان به چند فرد (چند فرد غیر مرتبط باهم) غیرمرتبط اطلاع دهد و از آنها بخواهد که با پلیس تماس بگیرند، در این حالت، کودک باید در جایی پرتردد بماند و هرگز نباید با کسی به جایی برود، یا وارد کوچه و خیابان خلوتی شود؛ زیرا ممکن است فرد ناامنی با ادعاهایی شبیه «پدر یا مادرت آنجا است، بیا ببرمت پیش بابات»، فاجعه‌ای را رقم بزند.
۱۳. گم شدن کودکان
کمتر کسی از بزرگسالان می‌تواند بگوید که من در کودکی گم نشده‌ام، پس می‌توانیم آن لحظات شدیداً پراسترس را به خاطر بیاوریم. اغلب کودکان در این حین فقط گریه می‌کنند. باید بدون ترساندن کودکان، به آنها بگوییم و تمرین کنیم که در صورت گم شدن چکار بکنند.
یک روش سنتی، نوشتن آدرس و شماره تلفن والدین و گذاشتن آن در جیب بچه‌ها است. اما کودک باید بداند که در صورت گم شدن نباید به هر کسی اعتماد کند. کودک باید بداند که در صورت گم شدن از محلی که گم شده است، دورتر نشود. متأسفانه استرس بسیار شدید و گاهی ترس از سرزنش والدین که «چرا گم شدی؟» ممکن است باعث دویدن کودک به این طرف و آن طرف شود تا بلکه والدین خود را پیدا کند و در این صورت، احتمالاً کودک حتی مکانی را که در آنجا گم شده است، فراموش کند و نتواند پیدا کند.
نکته: پس کودکان خود را به خاطر مسائل مختلف سرزنش نکنیم تا آنها بتوانند در چنین موقعیت‌های حساسی از ترس سرزنش ما سردرگم نشوند.
۱۴. امنیت کودکان در فضای مجازی
اگر کودک شما به سنی رسیده است که از فضای مجازی استفاده می‌کند، لازم است بسیار مراقب باشید. از محتوای مستهجن، خشن، آسیب‌زا و استرس‌زا گرفته تا اخاذان و کودک‌آزاران مجازی؛ باید درباره‌ی همه‌ی این موارد با فرزندتان صحبت کنید و بر محتوای مصرفی و مکالمات او در فضای مجازی نظارت دقیقی داشته باشید. به‌ویژه اگر از پیام‌رسان‌ها یا ایمیل استفاده می‌کند، باید به او گوشزد کنید که در پشت یک حساب کاربری که خود را هم‌سن و سال او معرفی می‌کند، ممکن است فردی بزرگ‌سال و آزارگر پنهان شده باشد.
فرزند شما هرگز نباید اطلاعات شخصی یا خانوادگی خود را در فضای مجازی به اشتراک بگذارد یا بخواهد با دوستان مجازی‌اش به‌صورت حضوری دیدار کند.
توصیه‌ها چنین است که اگر کودک یا نوجوانی در فضای مجازی دوستی پیدا کرده است و به ارتباط با او اصرار دارد، شاید بهتر است که با حضور یکی از والدین و در مکانی عمومی با او دیدار کند (علت این توصیه آن است که ممکن است اصرار کودک یا نوجوان و مخالفت والدین، کار را بدتر کند و کودک یا نوجوان کنجکاو خطر کند و پنهانی به دیدار حضوری برود).
سیم‌کارت کودک و نوجوان: پلیس، کد #۴۵۶* را برای سیم‌کارت به سیم‌کارت کودک و نوجوان معرفی کرده است. می‌توانید با شماره‌گیری ستاره چهارصد و پنجاه و شش مربع، سیم‌کارت فرزند خود را به سیم‌کارت کودک یا نوجوان تبدیل کنید و به محتوای مجازی که در دسترس آنها قرار می‌گیرد، نظارت کنید.
مسئولیت اجتماعی
مطالعه پرونده‌های تجاوز نشان می‌دهد که بسیاری از متجاوزین در کودکی مورد تجاوز قرار گرفته‌اند و درمان نشده‌اند و حس انتقام در آنها شکل گرفته است. پیشگیری از وقوع چنین تجربه‌های دهشتناکی برای کودکان و درمان کودکان آسیب‌دیده موجب قطع این چرخه فاجعه‌بار می‌شود و این پیشگیری و درمان نیازمند آگاهی جمعی و همت اجتماعی است.
با نظرات، انتقادات و پیشنهادهای خود ما را در هرچه کامل‌تر کردن این نوشته یاری کنید.
با آرزوی سلامتی و نشاط برای کودکان
گروه اوخوجان
ٔکامئنت یوخدور